تاريخچه جزاير ايراني از ابتداي تنش در خليج فارس

تبریز نیوز:سرویس خلیج همیشه فارس:رسانه ها

 

درقرن نوزدهم که استعمار شکل دیگری داشت ،امپراطوری بریتانیا به دوران ناصر الدین شاه  به واسطه ادعاهای امارات و اعراب جزایر قشم ، لارک ، ابوموسی ، تنب بزرگ و کوچک را به نا حق به دندان گرفت ولي با توجه به پرونده سياه دوران قاجار در ازدست دادن مرزهاي وسيعي از كشور حتی ناصر الدین شاه پادشاه وقت قاجار نیزتاب نياورد و بریتانیا را به نقشه رسمی وزارت جنگ بریتانیا در سال ۱۸۸۶ که مالکیت ایران را  بر جزایر فوق  تایید مینمود ،رهنمون ساخت .

در نامه فوق که در سال ۱۸۸۸ از جانب دولت بريتانيا به ایران ارسال شده بود مالکیت ایران بر جزایر  قشم ،هنگام،لارک،سيری ،ابوموسی، تنب کوچک وتنب بزرگ را رسما تایید نموده بود . 

ناصرالدين شاه ، به نماینده بریتانیا شديدا اخطار كرد که ادعاهای اعراب كاملا دروغ و واهی بوده و مواظع بریتانیا نیز بی پایه و اساس بوده است .

 

تنش هاي نخست بين ايران ، امارات و بريتانيا

در زمانيكه استعمار بزرگ بريتانيا  بر جزایر فوق حکم میراند و اوضاع داخلي ايران بسيار پر تنش و نابسامان بود ، بريتانيا پرچم شیخ شارجه را  در سه جزیره   ابو موسی ، تنب کوچک ، تنب بزرگ ، بر افراشت .  با توجه به اوضاع پر آشوب در آن دوره حكام تا بيش از يك سال متوجه اين موضوع نبودند ولي در نهايت مدیر بلژیکی گمرکات جنوب کشور به هنگام گشت زنی ، پرچم شیخ شارجه را دیده و دستور داد پرچم را پايين آورده و پرچم ايران برافراشته شود و چند نفر نيروي نظامي  در آنجا مستقر شوند اما بریتانیا  واکنش نشان داده  و پرچم ایران را به برداشته و پرچم شيخ شارجه را نصب نمايند ، ولي مجددا ایران پایه پرچم را کنده و این وضع ادامه می یابد  و عاقبت به واسطه اصرار ایران در این کار ، بریتانیا می پذیرد تا به هنگام روشن شدن وضعیت  هیچ پرچمی در انجا افراشته نگردد. اما ایران که شاهد  بازرگانی قاچاق و غیر قانونی اعراب در ان جزایر بود و شرايط را براي تسخير جزاير براي امارات مساعد ميديد  دست به تاسیس قرارگاه پلیس زده و اقدامات جدی خود را به جهت کنترل تجارت آغاز نمود .

 

اقدامات و موضع گيري هاي دکتر محمد مصدق ، دكتر اميني ، علم و هويدا

در۱۹۴۸  ایران که با بی اعتنایی و بی احترامی انگلستان  به روند مذاکرات رو به رو گشته بود بار دیگر اماده ارجاع پرونده به سازمان ملل نموده بود  و اعلام امادگی که اماده باز پس گیری جزایر با استفاده از زور میباشد و به هر نحوي بصورت گسترده در صدد حفظ تماميت ارضي ايران مي باشد ، اما دولت وقت  بریتانیا اعلام نمود که بر مواضع خود استوار است و قصد باز پس دادن جزاير را به ايران ندارد ، در عين حال نمايندگان دولت ایران عازم تنب بزرگ گشتند و پرچم ایران را به اهتزاز در اوردند، در ۱۹۴۹ بار دیگر انگلستان پایه پرچم را از جای در آورد ، ولي اينبار دکتر محمد مصدق در ۱۹۵۳ رزمناو و تعدادي نيروي نظامي را به ابو موسی گسيل داشت ، این اقدام موید امادگی و جديت ایران برای باز پس گیری جزایر به هر قیمتی شمرده می شد .

در ۱۹۶۱ در دوره دکتر امینی و به تقلید از ابوموسی این روند در ارتباط با تنب بزرگ انجام پذیرفت  تا نيروهاي نظامي ايران عازم تنب بزرگ شوند و در نهايت دولت "اسد الله علم" جزیره سیری را از بریتانیا و شیخ نشین های  شارچه  بازپس گرفت، این اقدامات در مورد دیگر جزایر ایران نیز با تنش های بسیار ادامه یافت  تا زمانی که بریتانیا در صدد بیرون رفتن از خلیج فارس بر آمد.

بریتانیا در ۱۹۶۸ در پی بیرون رفتن از خلیچ فارس بود ، اما ایران بر این خواست خود اصرار می ورزید  که به واسطه  سیاست استعماری انگلستان در قبال ایران به جهت تسخیر غیر قانونی  جزایر ایرانی  از ۸۰ سال پیش تا کنون باید بازگردانیدن جزایر به ایران صورتی رسمی داشته باشد.

ایران در جهت نیل به این هدف تهدیداتی جدی را آغاز نمود  و عمدتا بر اقدام نظامی اصرار می ورزید ، نخست وزیر وقت هویدا در ۱۹۷۱ اعلام نمود که ایران برای احقاق حق خود با تمام توان خواهد جنگید  و به کشتی های جنگی ایران ابلاغ گردید با رویت هر هواپیمای انگلیسی که بر فراز این جزایر پرواز کنند ان  را هدف قرار دهند ، و بر این نکته تاکید کرد که هیج سازشی را پذیرا نخواهیم بود - از جانب دیگر ایران تلاش های دیپلماتیک وسیعی را در سطح جهان اغاز نمود  تا راه بازگشت این جزایر به ایران را فراهم نماید.

از جانبی گفتگوها با بریتانیا ادامه داشت ، لندن تفاهم نامه نوامبر ۱۹۷۱ را بر حاکمیت مشترک شارجه و ایران بر ابو موسی  را ، در ابتدا به امضای دو طرف رساند . اما دو جزیره تنب کوچک و بزرگ بدون گفتگو به ایران باز گردانده شد ، در روز ۳۰ نوامبر ۱۹۷۱نخست وزیر ایران اعلام نمود  که پرچم ایران بر فراز سه جزیره -ابوموسی- تنب بزرگ - تنب کوچک افراشته شد . ایران موفق به باز پس گیری جزایر خود به یک روز پیش از خروج نیروهای بریتانیا از خلیج فارس گشته بود .

 

شورای امنیت

پس از اعلام رسمی مالکیت ایران بر جزایر -ابوموسی،تنب بزرگ،تنب کوچک- کشورهای عربی  همجون لیبی -عراق-عربستان - الجزایر -یمن -کویت - در همان روز الحاق به سازمان ملل به شورای امنیت شکایت بردند - شورای امنیت در ۹دسامبر ۱۹۷۱ تشکیل جلسه داد ،لیبی از جانبی تهدید به اعزام نیرو نموده بود ، عراق نیز همچنین ، از جانب ایران امیر خسرو افشار در شورای امنیت حضور یافت ،به وی ابلاغ گردیده بود تا از درگیری در قبال بد زبانی های نمایندگان کشورهای عربی بر حذر باشد ، مذاکره ادامه میافت : ایران  اجازه نقض حاکمیت  خود  حتی یک وجب از خاک ایران را به هیچ قدرتی نخواهد داد ، مساله جزایر ایران یک مسئله داخلی ایران می باشد و ارتباطی با طرح ان در شورای امنیت ندارد .

در پایان  نماینده سومالی خواستار کفایت مذاکرات شد  و درنهایت پس از ساعتها شورای امنیت با موافقت همه اعضا و بدون اعتراض پرونده را بسته و انرا بایگانی مینماید . پس از ان دیگر هیج ادعایی نسبت به این جزایر مطرح نگردید تا اکتبر ۱۹۹۲ به چند ماه پس از حمله عراق به خلیج فارس ، امارات بار دیگر  ادعای مالکیت بر جزایر را تکرار نمود.

به هر حال مسائل جهاني و منطقه‌اي خليج ‌فارس و جزاير متعدد آن درابعاد ارتباطي، اقتصادي، سياسي، ژئواستراتژيك و ژئوپليتيك نقش بسيار مهمي را در سرنوشت سياسي، نظامي، دفاعي و امنيتي كشورهاي ساحلي بويژه ايران و امارات متحده عربي داراست. در مجموع جزاير استراتژيك اين پهنه آبي به عنوان يك عامل جغرافيايي مهم و به خاطر ارزش هاي ارتباطي و اقتصادي و نظامي كه دارند، داراي نقش مؤثري در موازنه قدرت منطقه‌اي و جهاني هستند و دولتها و قدرتهاي حاكم بر جزاير از آن به عنوان ابزاري در سياست خارجي خود استفاده مي‌كنند.

هر چند اين سه جزيره اكنون در اختيار ايران قرار دارند و بر اساس واقعيت ‌هاي تاريخي نيز همواره جزئي از خاك ايران محسوب مي‌شده‌اند ولي معمولاً مطرح شدن ادعاي امارات و سازمان هايي چون اتحاديه عرب و شوراي همكاري خليج فارس در اين زمينه ضمن به خطر انداختن تماميت ارضي ، مسايلي را نيز براي سياست خارجي ايران به وجود مي‌آورد بنابراين ضروريست با توجه به بي درايتي هاي موجود در اداره كشور كليه احزاب و گروه هاي سياسي با مواضعي تند و قاطع حاكميت را مجبور به موضع گيري صحيح  در اين امر نمايند .

پایان.